Ból gardła najczęściej jest spowodowany infekcją wirusową układu oddechowego np. zwykłym przeziębieniem.

W postępowaniu u małego pacjenta z bólem gardła podstawową sprawą jest odpowiedź na pytanie:

Czy to zwykła infekcja wirusowa, angina paciorkowcowa, czy może coś innego?

Wykład swój rozpocznę od przypomnienia znaczenia kilku prostych pojęć medycznych.

Zależy mi abyśmy dobrze się zrozumieli 🙂

Ból gardła – sam w sobie nie jest chorobą tylko objawem. Nie każdy ból gardła, to angina. Nie każdy ból gardła wymaga leczenia antybiotykiem. Istnieje wiele różnych przyczyn bólu gardła i kluczową kwestią jest ustalenie precyzyjnego rozpoznania, przyczyny choroby.

Zapalenie gardła – to stan kiedy pojawia się stan zapalny w gardle. Gardło często boli, jest zaczerwienione i obrzęknięte.

Zapalenie migdałków – to stan kiedy pojawia się stan zapalny migdałków. Dochodzi do ich powiększenia, obrzęku, pojawia się zaczerwienienie, naloty. Migdałki stają się tkliwe i bolesne. Jeśli poruszamy się w temacie bólu gardła, to najczęściej będziemy mówić o migdałkach podniebiennych. Niemniej istnieją jeszcze migdałki trąbkowe (zlokalizowane blisko trąbki słuchowej) oraz migdałek podniebienny (inaczej 3 migdałek, zlokalizowany w okolicy nozdrzy tylnych, mówiąc prościej: „za nosem z tyłu”).

Angina – to jednocześnie występujące zapalenie gardła i migdałków.

Angina = zapalenie gardła + zapalenie migdałków

Angina paciorkowcowa – to rodzaj zapalenia gardła i migdałków wywołany przez bakterię – paciorkowca ropnego  (Streptococcus pyogenes – w skrócie GAS).

WIRUSOWE ZAPALENIE GARDŁA

W zależności od pory roku chorobę może wywołać wiele różnych wirusów. Jesienią i zimą są to np. rhinowirusy wywołujące przeziębienie, wirusy grypy czy wirus paragrypy. Z kolei w lecie częstą przyczyną wirusowych zapaleń gardła są enterowirusy. Infekcje adenowirusami obserwuję naczęściej wiosną. Choroby te mogą przebiegać niespecyficznie i skąpoobjawowo. Czasami jedynym objawem może być kilkudniowy ból, drapanie w gardle.

Co się dzieje w gardle?

• gardło jest lekko obrzękłe i zaczerwienione, głównie na łukach i nad nimi
• na podniebieniu widać zmiany przypominające wyglądem „kaszę manną”

Jakie są objawy towarzyszące:

• katar i zablokowany nos
• kaszel
• chrypa
• stan podgorączowy, gorączka
• rozdrażnienie
• apatia, osłabienie
• podrażnienie, zaczerwienienie spojówek
• pojedyncze luźne stolce, biegunka

Ból gardła w przebiegu tych infekcji utrzymuje się co najwyżej do 4-5 dni i ustępuje samoistnie.

Jakie badania się wykonuje?

Wystarcza dobrze zebrany wywiad (rozmowa) i badanie fizykalne (zbadanie przez lekarza). Nie ma potrzeby badań dodatkowych.

Jak leczy się wirusowe zapalenie gardła?

Zaleca się postępowanie objawowe. W celu zmniejszenie bólu gardła doraźnie można zastosować paracetamol lub
ibuprofen. Warto pamiętać, że leki te działają przeciwbólowo, ale nie eliminują wirusa i nie skracają czasu trwania choroby.

Antybiotyki nie działają na wirusy i ich zastosowanie nie przynosi korzyści, a może prowadzić do wytworzenia bakterii opornych i wywołać działania niepożądane (np. biegunka, wysypka itd.)

Dziecko z wirusowym zapaleniem gardła może wrócić do szkoły 24 godziny po tym jak minie gorączka i jeśli czuje się wystarczająco dobrze, aby móc w pełni koncentrować uwagę.

Pod koniec artykułu w osobnej sekcji znajdziesz wskazówki dotyczące nawadniania, stosowania aerozoli, pastylek, płukanek i domowych sposóbów postępowania w bólu gardła.

 

ANGINA PACIORKOWCOWA

Paciorkowiec ropotwórczy, ropny, inaczej paciorkowiec z grupy A (GAS) jest najczęstszą bakterią wywołująca anginę. Inne bakterie również mogą wywołać zapalenie gardła, ale przebiega ono wtedy bez ropnych nalotów na migdałkach.

Angina może zdarzyć się w ciągu całego roku. Najczęściej jednak występuje w zimie i wczesną jesienią.

W zimie nawet do 30% dzieci z zapaleniem gardła ma anginę paciorkowcową.

Najczęściej chorują dzieci w wieku szkolnym i w okresie dojrzewania.

Angina rzadko występuje u dzieci młodszych niż 2-3 lata.

Paciorkowiec może pojawić się u młodszego dziecka i powodować przedłużający się katar, zablokowany nos, stany podgorączkowe (do 38`3 C), tkliwość węzłów chłonnych na szyi.

Dzieci najmłodsze, poniżej roku mogą być rozdrażnione, mieć osłabiony apetyt i stany podgorączkowe.

Jakie są objawy towarzyszące?

U dzieci powyżej 3 lat objawy często pojawiają się nagle:

• temperatura >38 C
• ból głowy
• ból brzucha
• nudności i wymioty
• powiększone, bolesne węzły chłonne na szyi (zwłaszcza w okolicach kątów żuchwy – czasami duże jak ping-pongi)
• naloty na migdałkach (białe, ropne)
• małe czerwone kropki na podniebieniu (petechiae)
• obrzęk języczka
• całe gardło i migdałki żywoczerwone, obrzękłe
• nieprzyjemny zapach z ust

Jakie badania się wykonuje?

W sytuacji gdy obraz choroby jest niejednoznaczny prawidłowym postępowaniem jest wykonanie wymazu z gardła.

Dostępne są dwie postacie tego badania. Każda z nich wymaga pobrania wymazówką materiału z tylnej ściany gardła i migdałków:

• szybki wymaz z gardła – Strep A Test – zrobienie badania jest wygodne, bo nie wymaga przygotowania ze strony pacjenta, ponadto wyniki dostępne są po kilku minutach
• tradycyjny wymaz z gardła (hodowla) – do badania trzeba się przygotować, wykonuje się go rano, na czczo. Ważne aby przed badaniem nie umyć zębów i nic nie wypić. Wyniki dostępne są nie wcześniej jak po 24 – 48 godzinach

Po włączeniu leczenia antybiotykiem objawy wycofuja się szybko, często w ciągu jednego dnia. Jeśli dziecku poda się antybiotyk przed godzina 17, to następnego dnia rano u większości dzieci objawy ustępują i dziecko przestaje zarażać.

Jeśli dziecko nie ma gorączki i osłabienia, wróciło całkiem do siebie, to w kolejnym dniu można myśleć o powrocie do szkoły.

Jednocześnie trzeba pamiętać o wybraniu antybiotyku do końca (terapia trwa zwykle 7-10 dni), aby wybić porządnie paciorkowca i zapobiec nawrotowi choroby.

Jeśli w ciągu 3 dni nie ma znacznej poprawy wskazana jest ponowna konsultacja lekarska.

Jak leczy się anginę paciorkowcową?

Każdy przypadek anginy paciorkowcowej wymaga leczenia antybiotykiem.

Jeśli nie ma przeciwwskazań, to najczęściej jest to penicylina (np. Ospen) lub jej pochodne np. amoksycylina (np. Amotaks, Ospamox, Duomox).

Gdy zaniecha się leczenia anginy antybiotykiem, to mogą pojawić się powikłania w postaci gorączki reumatycznej, która „liże stawy i kąsa serce”.

Nieleczone anginy lub leczone nieprawidłowo np. zbyt krótko mogą prowadzić do odległych następstw w postaci problemów z sercem i nerkami po 60 roku życia.

Antybiotyk sam w sobie nie działa przeciwbólowo i przeciwgorączkowo. Dlatego dopóki występują objawy np. ból gardła, to należy stosować: doraźnie leki przeciwbólowe (paracetamol, ibuprofen), domowe sposoby, nawadnianie, aerozole, pastylki, płukanki – omawiam to zagadnienie dokładnie w osobnej sekcji pod koniec artykułu.

MONONUKLEOZA ZAKAŹNA

Wirusowa choroba o ostym przebiegu powodowana przez wirusa Epstein – Barr (EBV).

Wirus przenosi się ze śliną , stąd angielska nazwa choroby, to choroba z pocałunków (ang. kissing disease). Poza pocałunkami wirusem można zarazić się np. pijąc wodę z czyjejś butelki.

Mononukleoza zakaźna występiuje najczęściej u młodzieży i młodych dorosłych. Dzieci młodsze chorują również, ale choroba przebiega wtedy grypopodobnie: ostra infekcja z gorączką, osłabieniem – często bez innych objawów.

Co się dzieje w gardle?

• ból gardła: sillny, często „najsilniejszy w życiu”
• gardło obrzękłe, ale nie tak żywozaczerwienione jak w anginie paciorkowcowej
• migdałki znacznie powiększone ze śmietanowatymi, zlewającymi się nalotami
• możliwe petechiae – czerwone 1-2mm kropki na podniebieniu

Objawy towarzyszące

• gorączka, często do 39C, może utrzymywać się tydzień i dłużej
• powiększenie węzłów chłonnych – na szyi węzły duże, mogą być prawie jak piłeczki do ping-ponga, zwykle rozwija się powiększenie węzłów chłonnych z tyłu szyi
• zmęczenie, osłabienie – mononukleoza zakaźna jest jedną z przyczyn zespołu przewlekłego zmęczenia – objaw ten może utrzymywać się kilka miesięcy i dłużej
• powiększenie śledziony – narząd zlokalizowany w jamie brzusznej pod żebrami po lewej stronie
• uogólniona wysypka, może być plamkowo-grudkowa, o charakterze pokrzywki lub przebiegać z petechiami – drobne kilkumilimitrowe kropki wiśniowoczerwone; wysypka występuje dużo częściej po włączeniu amoksycyliny

Częstym błędem lekarskim jest pomylenie mononukleozy zakaźnej z anginą paciorkowcową i przepisanie na mononukleozę antybiotyku stosowanego w leczeniu anginy. Dochodzi wtedy do pojawienia się nasilonej, uogólnionej wysypki – osutki polekowej.

Jakie badania się wykonuje?

W przypadku podejrzenia mononukleozy zakaźnej wykonuje się badania laboratoryjne: morfologię krwi z rozmazem, CRP, próby wątrobowe (AlaT, AspaT).  W wynikach obserwuje się limfocytozę, ze zwiększoną ilość limfocytów atypowych, monocytozę, podwyższone wartości aminotranseferazy, zwłaszcza AlaT.

CRP (sygnalizujące obecność stanu zapalnego) może narosnąć nawet do 40-50.

Ponadto we krwi bada się obecność przeciwciał heterofilnych (odczyn Paula-Bunnella-Davidsohna – EBV test) oraz obecność przeciwciał przeciw wirusowi Epstein-Barr: anty EBV w klasie IgM i IgG.

W medycynie jak w kinie, wszystko zdarzyć się może… 🙂

Uwaga! Można jednocześnie chorować na mononukleozę zakaźną i anginę paciorkowcową. W takiej sytuacji dobrą praktyką jest wykluczenie anginy paciorkowcowej za pomocą wymazu z gardła.

Jak leczy się mononukleozę zakaźną?

Choroba ma charakter samoograniczający się. Postępowanie objawowe. Doraźnie leki przeciwbólowe (paracetamol, ibuprofen), domowe sposoby, nawadnianie, aerozole, pastylki, płukanki – omawiam to zagadnienie dokładnie w dalszej części tekstu.

Groźne powikłania

W przebiegu mononukleozy zakaźnej może dojść do groźnych dla życia powikłań.

Na szczęście zdarzają się one rzadko:

• pęknięcie śledziony – najczęściej jest efektem urazu, uderzenia w okolicę lewych żeber
• zwężenie dróg oddechowych – zwężenie powodują powiększone: migdałki i węzły chłonne

W celu zmniejszenia ryzyka pęknięcia śledziony zaleca się powrót do sportu, zajęć wf nie wcześniej niż 3 tygodnie po ustąpieniu objawów. W przypadku sportów kontaktowych rekonwalescencja powinna trwać co najmniej 4 tygodnie.

W leczeniu zwężenia dróg oddechowych podaje się kortykosteroidy. Czasami wskazana jest pilna konsultacja laryngologiczna.

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o mononukleozie zakaźnej tutaj znajdziesz osobny artykuł.

HERPANGINA

Herpangina to opisowa nazwa rodzaju zapalenia gardła.

Herpangina pojawia się w przebiegu infekcji entrowirusamy. Nazwa entero – wiążę się z tym, że wirusy te atakują organizm od środka. Inwazja zaczyna się w  przewodzie pokarmowym i stamtąd szerzy się po organizmie.

Enterowirusy przenoszone są najczęściej drogą fekalno-oralną (poprzez brudne ręce).

W naszym klimacie szczyt zachorowań przypada na lato i jesień, ale możliwe są zachorowania przez cały rok.

Co się dzieje w gardle?

• Na łukach podniebiennych, podniebieniu i języczku pojawiają się małe pęcherzyki wielkości 1-3 mm, często otoczone wąskim przekrwionym rąbkiem.
• Zmiany te wyglądem przypominają drobne afty lub pęcherzyki pojawiające się w infekcji wirusem opryszczki (potocznie „zimno”)
• Zmiany w gardle, często nawet mocno nasilone, nie są wyczuwalne do czasu dopóki pęcherzyki nie pękną.
• Po pęknięciu może pojawić się duża bolesność (!): powstają małe, powierzchowne owrzodzenia, pokryte szarobiałymi nalotami.
• Może to w znacznym stopniu utrudniać jedzenie, picie i połykanie.

Kiedyś zanim poznano się na enterowirusach błędnie uważano, że herpanginę wywołuje wirus opryszczki (Herpes simplex) – stąd nazwa: herpangina. W miarę postępów w medycynie pogląd ten okazał się fałszywy, ale określenie kliniczne przyjęło się i takim pozostało.

Objawy towarzyszące

• Gorączka
• Osłabienie, rozdrażnienie
• Osłabiony apetyt
• Po około 1-2 dniach od wystąpienia objawów ogólnych i ewentualnej herpanginy mogą pojawić się kolejne zmiany: kilkumilimetrowe plamki, plamkogrudki i pęcherzyki lokalizujące się w obrębie czerwieni wargowej, wokół ust oraz na dłoniach i stopach.

Kiedy poza zmianami w jamie ustnej i wokół ust pojawi się wysypka na dłoniach mówimy o chorobie bostońskiej.

• Wysypka może mieć charakter uogólniony: pojawić się na głowie, tułowiu i kończynach, mówimy wtedy o uogólnionej infekcji enterowirusowej, wysypka ta jest nieswędząca
• Po około 2-3 tygodniach od początku choroby może dojść do złuszczania naskórka na stopach i dłoniach oraz rzadko do schodzenia płytek paznokciowych. Proces schodzenia trwa około 7-10 dni. Po upływie czasu potrzebnego na regenerację odrastają nowe i zdrowe: skóra i paznokcie.

Jakie badania się wykonuje?

W większości przypadków herpanginy nie ma potrzeby wykonywania badań dodatkowych. Jeśli utrzymuje się temperatura powyżej 38,3`C, to po 3 dniach można zrobić: morfologię krwi + rozmaz, CRP, badanie ogólne moczu aby wykluczyć inne przyczyny gorączki.

Jak leczy się herpanginę?

• Gdy wystąpią mocno nasilone zmiany, owrzodzenia w gardle i jamie ustnej, to często duży problem (trwający do 4-5 dni) stanowi utrudnione z powodu bólu przyjmowanie płynów i pokarmów.
• Ból ten można zminimalizować podając ibuprofen lub paracetamol. Poza drogą doustną warto w tej sytuacji rozważyć drogę doodbytniczą i podawać czopki.
• Największa szansa, że dziecko będzie chciało coś zjeść lub wypić jest za około godzinę po podaniu leku, kiedy to lek osiąga duże stężenie we krwi.
• Należy unikać podawania kwaśnych płynów i pokarmów.
• Dobrze sprawdza się podawanie dziecku do picia herbaty z rumianku. Herbata powinna być rozcieńczona z wodą, jasnożółta – można ją posłodzić.

Dodatkowe informacje dotyczące postępowania objawowego omawiam dalej.

KANDYDOZA JAMY USTNEJ I GARDŁA – PLEŚNIAWKI

Pleśniawki są często występującym problemem, zwłaszcza u najmłodszych dzieci.

Czynnikami zwiększającymi ryzyko wystąpienia choroby są:

leczenie antybiotykami,

inhalacje sterydami (np. w przebiegu astmy; Nebbud, Pulmicort, Symbicort, Flixotide itp.),

chemioterapia u pacjentów obciążonych onkologicznie,

wrodzone i nabyte niedobory odporności.

Co się dzieje w jamie ustnej i gardle?

• Pojawiają się białe naloty na śluzówce policzków, podniebieniu, języku i gardle.
• Naloty wyglądają jak cienka biała błona, schodzą za pomocą szpatułki. Po usunięciu nalotu uwiadacznia się zaczerwienienie, czasem owrzodzenie – wyglądem przypominające aftę.

Jakie są objawy towarzyszące?

• U dzieci najmłodszych choroba często przebiega bez dodatkowych objawów
• Obniżony apetyt i odmawianie jedzenia z powodu bólu gardła
• Ból podczas przełykania
• Dzieci starsze mogą zgłaszać niesmak w jamie ustnej
• Zmianom w jamie ustnej może towarzyszyć zapalenie kącików ust wyglądem przypominające zajady (popękane kąciki ust). Zmiany te pojawiają się częściej u dzieci nadmiernie oblizujących usta (np. tiki).

Jakie badania się wykonuje?

Do postawienia diagnozy zwykle wystarcza stwierdzenie obecności charakterystycznych białych nalotów.

Jeśli to konieczne, to można chorobę potwierdzić pobierając zeskrobiny np. z języka i wykonując preparat mikroskopowy z wodorotlenkiem potasu (KOH). Obecność w preparacie pączkujących (lub nie) drożdży potwierdza rozpoznanie. W większości przypadków badanie to nie jest potrzebne.

Jak leczy się pleśniawki?

• Postępowanie zależy od wieku, cieżkości infekcji oraz obecności chorób współwystępujących (np. u dziecka obciążonego onkologicznie będzie inne niż u dziecka bez choroby nowotworowej).
• W leczeniu najczęściej stosuje się nystatynę.
• W przypadkach łagodnych wystarcza miejscowe pędzlowanie.
• W przypadkach cięższych nystatynę podaje się doustnie. W przypadku braku poprawy można rozważyć flukonazol.
  

  Zapobieganie pleśniawkom: smoczki od butelek, smoczki, gryzaki itp. powinny być wyparzane po każdym użyciu.

OPRYSZCZKOWE ZAPALENIE JAMY USTNEJ I DZIĄSEŁ

Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej i dziąseł rozwija się zwykle jako infekcja pierwotna wirusa opryszczki zwykłej HSV-1 (pierwsza „opryszczka” w życiu). Okres wylęgania wynosi zwykle około tygodnia.

Co dzieje się w gardle i jamie ustnej?

bolesne kilkumilimetrowe pęcherzyki wyglądem przypominające afty pojawiają na śluzówce gardła i jamy ustnej

zmiany lokalizują się na podniebieniu, śluzówce policzków i na języku

często dochodzi do zapalenia dziąseł szerzącego się na policzki

Jakie są objawy towarzyszące?

• gorączka
• zmęczenie
• bóle mięśni
• rozdrażnienie
• limfadenopatia szyjna (powiększenie węzłów chłonnych na szyi – ustępuje w ciągu dwóch tygodni)
• trudności z jedzeniem, piciem, przełykaniem – w efekcie mogą prowadzić do odwodnienia

Dziecko ze znacznie nasilonymi zmianami w jamie ustnej i gardle może wymagać hospitalizacji z powodu odwodnienia i potrzeby podawania drogą dożylną płynów i leków (kroplówki).

Jakie badania się wykonuje?

Rozpoznanie najczęściej stawia się na podstawie wywiadu i badania fizykalnego. W przypadku potrzeby dodatkowego potwierdzenia rozpoznania wykonuje się badania laboratoryjne m.in. hodowlę wirusa i oznaczanie przeciwciał anty HSV-1 .

Jak leczy się opryszczkowe zapalenie jamy ustnej i dziąseł?

• Postępowanie objawowe powinno koncentrować się na efekcie przeciwbólowym i unikaniu odwodnienia.
• Stosuje się paracetamol, ibuprofen – jeśli zmiany są nasilone podaje się czopki doodbytnicze.
• Unikanie kwaśnych, drażniących płynów i pokarmów.
• Do picia możną podawać rozcieńczoną, jasnożółtą herbatę z rumianku.

W przypadku nasilonych zmian podaje się lek działający przyczynowo na wirusa opryszczki: acyklowir.

Profilaktyka polega na częstym myciu rąk pod bieżącą wodą z mydłem oraz unikaniu kontaktu z osobami chorymi na opryszczkę zwykłą (zimno).

SUCHE POWIETRZE W SEZONIE GRZEWCZYM

W miesiącach zimowych za sprawą centralnego ogrzewania częstą przyczyną bólu gardła są wyschnięte śluzówki.

Dolegliwości zwykle nasilają się rano, po przespaniu nocy w pomieszczeniu z mocno nagrzanym, suchym powietrzem. Jeśli współistnie zablokowany nos z powodu np. kataru czy przerostu migdałka gardłowego, to oddychanie przez usta potęguje ból gardła.

Co można zrobić w takiej sytuacji?

• Przede wszystkim należy unikać spania w pomieszczeniach o temperaturze wyższej niż 2o`C.
• Przed snem warto porządnie wywietrzyć pokój i spać z rozsczelnionymi oknami.
• W celu zwiększenia wilgotności powietrza można zainstalować nawilżać, pojemniki na wodę na kaloryfer lub doraźnie położyć na kalorfer mokre ręczniki.
• Dbać o właściwe nawodnienie i picie wystarczającej ilości wody.
• W celu nawilżenia śluzówki można zastosować np. aerozol Glossal. U dzieci starszych (zwykle po 6 rż) można płukać gardło miksturą szklanka przegotowanej, ciepłej wody wymieszana z łyżeczką oliwy z oliwek.

ALERGIA

U dzieci ze skłonnością do alergii ból gardła może być wywołany przez alergię.

Ból ten może występować jako izolowany objaw po zjedzeniu uczulającego pokarmu np. mango, orzechy, czekolada itp. Ponadto ból gardła może być jedynm z objawów pyłkowicy. Objawami towarzyszącymi są wtedy: kichanie, łzawienie, drapanie w gardle i nosie, wydzielina z nosa wodnista lub biała.

W celu potwierdzenia alergii najlepiej jest zgłosić się do alergologa i wykonać specjalistyczne testy diagnostyczne.

W leczniu poza unikaniem alergenów objawowo stosuje się leki przeciwhistaminowe (np. Zyrtec, Flonidan, Hitaxa, Clatra, Ketotifen, Rupafin itd.)

OBJAWY ALARMUJĄCE TOWARZYSZĄCE BÓLOWI GARDŁA U DZIECI

Rodzice dziecka, u którego występuje ból gardła i choć jeden z wymienionych poniżej objawów alarmujących powinni pilnie skonsultować się ze swoim lekarzem:

• trudności w oddychaniu i/lub przełykaniu
• nadmierne ślinienie się
• temperatura ciała >38,3`C
• obrzęk, opuchlizna szyi
• postępująca niechęć do jedzenie i picia, brak możliwości nawadniania doustnie
• stłumiony, ściszony głos
• trudności w otwieraniu ust, szczękościsk
• sztywność karku (trudności w poruszaniu szyją, brak możliwości przyciągnięcia brodu do mostka z powodu ograniczonej ruchomości szyi lub bólu)

POSTĘPOWANIE OBJAWOWE

Leki przeciwbólowe 

Ból gardła u dzieci może być leczony za pomocą łagodnych leków przeciwbólowych takich jak paracetamol lub ibuprofen.

Paracetamol można podawać co 4-6 godzin. Nie powinien być podawany częściej niż 5 x w ciągu 24 godzin.

U dzieci poniżej 3 miesiąca życia nie powinien być podawany bez konsultacji lekarskiej.

Ibuprofen można podawać co 6-8 godzin. Nie powinien być stosowany u dzieci poniżej 6 miesiąca życia.

Dawka paracetamolu i ibuprofenu powinna być obliczana na podstawie masy ciała dziecka (nie wieku!).

Aspiryna jest lekiem dla dorosłych. Nie powinna być stosowana przed 18 rokiem życia z powodu ryzyka wystąpienia potencjalnie groźnego schorzenia jakim jest zespół Reya powodujący toksyczne uszkodzenie wątroby.

Nawadnianie

Niektóre dzieci z bólem gardła są niechętne do jedzenia i picia. Picie mniejszej ilości płynów może prowadzić do odwodnienia. W celu zmniejszenia ryzyka odwodnienia rodzice powinny próbować podawać ciepłe lub zimne płyny.

Objawami łagodnego odwodnienia są suche usta, wzmożone pragnienie, zmniejszone wydalanie moczu (jedna mokra pielucha lub stolec w ciągu 6 godzin).

Objawami umiarkowanego lub ciężkiego odwodnienia jest zmniejszone wydalanie moczu (mniej niż 1 pielucha w ciągu 6 godzin), brak łez podczas płaczu, bardzo suche usta, zapadnięte gałki oczne.

Dziecko znacznie odwodnione powinno być pilnie ocenione przez lekarza. Zadaniem lekarza jest rozstrzygnąć czy mały pacjent wymaga hospitalizacji celem nawadniania dożylnego – podawania kroplówek.

Płukanie jamy ustnej 

Płukanie gardła soloną wodą jest starym domowym sposobem na zmniejszenie bólu gardła.

W badaniach naukowych brak jasności czy przynosi to oczekiwane efekty.

Przepis na płukankę solą: ¼ lub ½ łyżeczki do herbaty soli kuchennej na szklankę około 200-250 ml ciepłej wody. Po przepłukaniu gardła woda powinna być wypluwana.

Dzieci poniżej 6 roku życia zwykle nie są w stanie prawidłowo płukać gardła.

Aerozole i spraye

Preparaty w postaci aerozolu, sprayu zawierają środki znieczulające miejscowo np. benzydaminę, benzokainę.

U niektórych osób, zwłaszcza ze skłonnością do alergii substancje te mogą powodować reakcje alergiczne i paradoksalnie nasilać ból gardła.  Z tego powodu stosując np. Hascosept, Tantum verde, Uniben itp. należy zachować ostrożność.

W badaniach naukowych nie stwierdzono, aby aerozole były bardziej skuteczne niż ssanie twardego cukierka.

Preparaty te mogą okazać się pomocne u małych dzieci poniżej 5 roku życia, które nie umieją i nie powinny ssać pastylek i cukierków z obawy o ryzyko zadławienia się.

Pastylki do ssania 

W aptekach dostępnych jest wiele pastylek mających na celu złagodzenie bólu i drapania w gardle.

W badaniach naukowych brak jednoznacznych dowodów, aby działały lepiej niż zwykły twardy cukierek.

Nie zalecam pastylek na gardło dla dzieci poniżej 5 roku życia z powodu ryzyka zadławienia się.

Ssanie pastylek lub twardych cukierków może przynieść ulgę starszym dzieciom.

Domowe sposoby 

• Popijanie ciepłych płynów małymi łykami (herbata z miodem lub cytryną, rosół)
• Jedzenie zimnych lub mrożonych deserów (lody, sorbety, lody na patyku)
• Miód nie powinien być podawany dzieciom poniżej 1 roku życia z powodu ryzyka wystąpienia botulizmu.

Sposoby alternatywne 

Sklepy ze zdrową żywnością, sprzedawcy na allegro itp. oferują wiele produktów mających przynieść cudowną ulgę w bólu gardła. Nie polecam tego rodzaju zakupów.

• Wiąże się to m.in. z ryzykiem związanym z występowaniem herbicydów w ziołach.
• Ponadto częstym problemem jest brak etykiety, brak informacji o dokładnym składzie i ilości zawartej substancji czynnej.
• Często także nie wiadomo nic o sposobie dawkowania.
• Produkty te nie mają badań, że są bezpieczne i skuteczne, ale za to zwykle mają wygórowaną cenę.

PROFILAKTYKA – CZYLI LEPIEJ JEST MYĆ RĘCE NIŻ LECZYĆ INFEKCJE

Mycie rąk jest najważniejszym i bardzo skutecznym sposobem zapobiegania i szerzenia się infekcji.

Ręce powinny być myte pod bieżącą wodą zwykłym mydłem i namydlane przez około 15-30 sekund.

Szczególnej uwagi wymaga mycie: paznokci, przestrzeni między palcami i nadgarstków.

Dłonie powinny być dokładnie spłukane i osuszone, najlepiej jednorazowym ręcznikiem. W domu każdy powienien mieć swój ręcznik – podobnie jak szczoteczkę do mycia zębów.

Środki do dezynfekcji rąk na bazie alkoholu są dobrą alternatywą do dezynfekcji jeśli woda z kranu jest niedostępna. Środek powinien byc rozprowadzany po całej powierzchni dłoni, palców i nadgarstków do czasu aż wyschnie. Czasami trzeba nakładać go kilkakrotnie aby osiągnąć pożądany efekt.

Środki te zwykle są bezpieczne i można używać ich dość często bez podrażnienia skóry. Wykazują podobną skuteczność jak woda z mydłem. Dostępne są w formie płynnej lub jednorazowych chusteczek w małych, przenośnych opakowaniach, łatwych do noszenia w kieszeniu lub torbie.

Kiedy mamy wybór i dostępny jest zlew, to zabrudzone ręce powinny być myte za pomocą wody i mydła.

Ręce powinny być myte po kasłaniu, kichaniu i wycieraniu nosa.

Często ograniczenie kontaktu z chorą osobą jest niemożliwe, ale można zapobiegać szerzeniu się infekcji unikając dotykania dłońmi oczu, nosa i ust.

Podczas kasłania i kichania powinno się używać do zasłaniania ust chusteczek. Zużyte chusteczki powinny być niezwłocznie wyrzucane.

Kichanie i kasłanie w rękaw ubrania (wewnętrzna część łokcia) jest innym skutecznym sposobem zapobiegania rozprzestrzeniania się śliny i wydzieliny z dróg oddechowych – zwłaszcza gdy pod ręką nie ma chusteczek. Dodatkową korzyścią tego sposobu jest to, że ręce nie ulegają zanieczyszczeniu.

SKĄD UZYSKAĆ WIĘCEJ INFORMACJI?

Najlepszym źródłem informacji jest zaufany lekarz.

Jeśli jesteś z Wrocławia lub okolic, to możesz skorzystać z mojej pomocy i zamówić prywatną wizytę domową.

W trakcie wizyty odpowiem na pytania i wątpliwości dotyczące postępowania medycznego u Twojego dziecka.

Pozdrawiam zdrowo!
Konrad Kokurewicz