Choroba bostońska to inna nazwa choroby dłoni, stóp i ust. Jest to bardzo zakaźna, zwykle łagodnie przebiegająca infekcja wirusowa powodowana przez Enterowirusy (m.in. coxsackie A, coxsackie B, enterowirus 71).
Choroba dłoni, stóp i ust swoją nazwę zawdzięcza wysypce lokalizującej się na wewnętrznych częściach dłoni, podeszwach stóp oraz wokół ust.
Choroba bostońska występuje zwykle u dzieci poniżej 10 roku życia (bardzo szybko roznosi się w żłobku, przedszkolu, szkole, gdzie spotyka się lokalne epidemie). Młodzież i dorośli chorują na nią także, ale zdarza się to rzadko, bozwykle przechorowuje się ją w dzieciństwie (nabycie odporności na coxsackie A i B). Jeśli choroba rozwinie się u osoby dorosłej, to przebiega łagodniej niż u dziecka.
Chorobę dłoni, stóp i ust można przechodzić kilkakrotnie z racji na to, że wywołuje ją kilka różnych rodzajów enterowirusów.
OBJAWY CHOROBY DŁONI, STÓP I UST.
Objawy pojawiają się zwykle po 3-5 dniach od kontaktu z wirusem (okres wylęgania). Choroba przeciętnie trwa od 7 do 10 dni.
Nawet do 90% infekcji enterowirusowych może przebiegać bezobjawowo lub w postaci „zwykłego przeziębienia”.
Wczesnymi objawami są podwyższona temperatura (38-39`C), złe samopoczucie, utrata apetytu, ból gardła i małe czerwone plamki w jamie ustnej, gardle i na skórze.
Po 1-2 dniach plamki w jamie ustnej mogą przekształcić się w bolesne nadżerki, umiejscowione często wokół języka, dziąseł oraz na wewnętrznej stronie policzków. Zmiany te mogą być bardzo bolesne i sprawiać dużą trudność w jedzeniu, piciu i połykaniu.
Wysypka poza dłońmi, stopami i ustami dość często lokalizuje się w szparze między pośladkami. Plamki mogą przekształcać się w malutkie pęcherzyki z przezroczystą, surowiczą treścią. Wysypka w przebiegu choroby bostońskiej zwykle nie swędzi.
JAK DOCHODZI DO ZAKAŻENIA?
Enterowirusy najczęściej przenoszą się drogą kropelkową. Kiedy chora osoba kichnie lub zakaszle, to miliony drobnych kropelek wydostaje się z jej układu oddechowego do powietrza. Wirusy przez chwilę unoszą się w powietrzu zanim opadną na pobliską powierzchnię. Gdy osoba zetknie się z wirusami w powietrzu lub dotknie skażonej powierzchni może ulec zarażeniu (np. poprzez włożenie zabrudzonych palców do nosa, czy do jamy ustnej).
Do zakażenie może dochodzić ponadto poprzez kontakt z wydzielinami takimi jak ślina, mocz i kał. Enterowirusy znajduje się w kale nawet po 4 tygodniach od wyzdrowienia, dlatego bardzo ważne jest każdorazowe mycie rąk po skorzystaniu z toalety, dotykaniu nocnika czy pieluszek.
ROZPOZNANIE
Wiele różnych wirusów może powodować ból i owrzodzenia w jakie ustnej. Jeśli choroba dotyczy dziecka poniżej 10 rż, przebiega z typowymi objawami: ból gardła, zmiany w jamie ustnej, wysypka wokół usta, na dłoniach i stopach, to rozpoznanie jest proste. Aby postawić diagnozę zwykle nie ma potrzeby wykonywania badań laboratoryjnych. Wymaz z gardła lub badanie próbki kału pozwalają zidentyfikować konkretny rodzaj enterowirusa, który spowodował chorobę. Na wyniki tych badań niestety czeka się kilka dni i z tego powodu mają one małe zastosowanie praktyczne.
LECZENIE
Choroba zwykle przebiega łagodnie i ma charakter samoograniczający się (znika samoistnie w ciągu 7-10 dni). Nie wymaga specjalnego leczenia. Powodowana jest przez wirusy i z tego względu nie powinna być leczona antybiotykami. Antybiotyki na wirusy nie działają.
Zalecenia lekarskie:
– odpoczynek, najlepiej leżenie w łóżku
– przyjmowanie płynów (woda, ale nie kwaśne soki takie jak pomarańczowy czy grejpfrutowy, bo mogą nasilać ból związany z obecnością nadżerek w jamie ustnej)
– unikanie cukru, bo jest on pożywką dla bakterii i łatwiej o nadkażenie (miód można, jeśli osoba nie jest na niego uczulona)
– przeciwgorączkowo i przeciwbólowo (ból gardła, bolesne nadżerki): najlepiej paracetamol, ewentualnie ibuprofen; aspiryna przeciwwskazana u dzieci poniżej 16 roku życia!
– środki działające miejscowo: np. Strepsils dolor intense, aerozol Tantum verde, żel z lignokainą np. Bobodent, Dentinox, preparat z kwasem hialuronowym Dezaftan itd.
– leki przeciwświądowe, najczęściej przeciwhistaminowe leki przeciwalergiczne np. Zyrtec
POWIKŁANIA
Choroba zwykle przebiega łagodnie i nie pozostawia niekorzystnych następstw. Powikłania są rzadkie, ale mogą wystąpić.
W swojej praktyce póki co powikłań po „bostonce” jeszcze nie widziałem. Spotkałem kilkakrotnie uporczywe, bolesne zmiany w jamie ustnej. Wiem od innych lekarzy, że czasem może być naprawdę „nie wesoło”. Należy zachować czujność i jeśli stan jest niepokojący szybko działać i pilnie kontaktować się z lekarzem.
Odwodnienie
Bolesne zmiany w jamie ustnej mogą sprawiać trudność z piciem i połykaniem, co w efekcie może prowadzić do odwodnienia.
W trakcie choroby należy przyjmować dużą ilość płynów, co jest szczególnie ważne u dzieci, które zwykle szybciej się odwadniają niż osoby dorosłe. Jeśli odwodnienie jest poważne może zaistnieć potrzeba hospitalizacji celem dożylnego podania płynów.
Wirusowe zapalenie opon mózgowych
W rzadkich przypadkach na tle choroby bostońskiej może rozwinąć się wirusowe zapalenie opon mózgowych. Jest to stan zapalny błon pokrywających mózg i rdzeń kręgowy. Wirusowe zapalenie opon jest mniej groźne niż bakteryjne i większość osób zdrowieje w ciągu około dwóch tygodni. Objawy: gorączka, senność, ból głowy, sztywność karku, wymioty, nadwrażliwość na światło.
Zapalenie mózgu
Bardzo rzadko bostonka może prowadzić do zapalenia mózgu. Zapalenie mózgu to ciężka infekcja w przebiegu której dochodzi do zmian zapalnych w tkance mózgu i m.in. jej obrzęku. Może prowadzić to do nieodwracalnego uszkodzenia mózgu i być stanem zagrażającym życiu. Wczesnymi objawami zapalenia mózgu mogą być: wymioty, senność, splątanie, drgawki, nadwrażliwość na światło. Konieczne jest leczenie szpitalne. Po przechorowaniu wiele osób wychodzi ze szpitala bez szwanku.
ZAPOBIEGANIE
Choroba bostońska jest bardzo zakaźna. Jeśli chcesz jej zapobiec unikaj kontaktu z osobami chorymi i dbaj o higienę.
Po skorzystaniu z toalety, dotykaniu nocnika, pieluszek, zużytych chusteczek higienicznych zawsze myj dokładnie ręce mydłem lub środkiem przeciwbakteryjnym. Jeśli Twoje dziecko choruje, myj mu często rączki. Unikaj wspólnego korzystania z naczyń i sztućców z ludźmi chorymi. Dbaj o czystość powierzchni roboczych np. biurko, stół w kuchni. Myj ręce po przyjściu z zakupów.
Chore dzieci nie powinny chodzić do przedszkola i szkoły zanim objawy nie znikną i nie wrócą do pełni sił.
Pozdrawiam zdrowo!
Konrad Kokurewicz