Przeżycie drgawek gorączkowych u własnego dziecka, było dla mnie jednym z najgorszych doświadczeń jakie mnie spotkało. Nawet nie chcę myśleć o tym, co mogłoby się stać, gdybym nie posiadał wykształcenia medycznego, doświadczenia i wiedzy jak w takiej sytuacji należy postępować. Sprawa ta dotknęła mnie tak bardzo, że postanowiłem napisać osobny wpis o drgawkach. Moim zdaniem każdy, kto zostaje sam na sam z dzieckiem powinien wiedzieć jak postąpić na wypadek tej dramatycznie objawiającej się dolegliwości.
Artykuł ten ma na celu zaznajomić Cię z tematem i nauczyć jakie konkretne działania należy podjąć, aby zapewnić bezpieczeństwo dziecku w trakcie napadu drgawek gorączkowych.
DEFINICJA
Drgawkami gorączkowymi nazywamy drgawki występujące u dzieci, spowodowane nagłym wzrostem temperatury ciała; często z powodu infekcji np. górnych dróg oddechowych.
Drgawki gorączkowe dzieli się na proste i złożone.
Drgawki gorączkowe proste – występują najczęściej, mogą trwać od kilku sekund do 15 minut, po czym ustępują samoistnie. Jeden napad pojawia się w ciągu 24 godzin. Drgawki są uogólnione, dotyczą całego ciała dziecka.
Drgawki gorączkowe złożone – trwają dłużej niż 15 minut, występują częściej niż raz w ciągu doby. Mogą być ograniczone do jednej strony ciała dziecka.
Drgawki gorączkowe powodowane zwykle są przez gwałtowny wzrost temperatury ciała. Mogą pojawiać się także, gdy gorączka spada szybko w dół.
Stopień nasilenia objawów towarzyszących nie ma związku z wysokością temperatury. Mogą wystąpić bardzo silne drgawki np. przy temp. 38`C, a słabe przy temp. 40`C.
Drgawki gorączkowe same w sobie z reguły nie są tak niebezpiecznie, na jakie mogą wyglądać. Nie powodują stałych następstw w mózgu.
OBJAWY TOWARZYSZĄCE
Gorączka, zwykle powyżej 39`C i narastająca w krótkim czasie.
Skręcanie oczu na boki, odwracanie oczu do góry (widać same białkówki)
Wstrząsanie ramion, nóg, tułowia
Napinanie się mięśni, prężenie karku, tułowia
Zastyganie twarzy (twarz bez mimiki), oczy bez wyrazu
Utrata świadomości, chociaż oczy pozostają otwarte.
Jeśli dojdzie do zadławienia np. własnym językiem, może pojawić się duszność z następującą w krótkim czasie sinicą ust, twarzy oraz bezdechem. Na widok pierwszego napadu drgawek rodzice zwykle reagują przerażeniem. Pojawia się bezradność, bo coś okropnego dzieje się z maluszkiem i nie wiadomo jak go ratować. Co robić w takiej sytuacji przeczytasz w dalszej części postu.
Dodatkowo, w tle występują objawy choroby powodującej gorączkę np. biegunka podczas nieżytu żołądkowo-jelitowego, czy katar podczas infekcji górnych dróg oddechowych.
PRZYCZYNY
Infekcja wirusowa, bakteryjna
Do napadu drgawek gorączkowych najczęściej dochodzi podczas infekcji wirusowych (przebiegających z zajęciem dróg oddechowych), gdy gwałtownie wzrasta ciepłota ciała np. przeziębienie, grypa, gorączka trzydniowa, rożyczka. Drgawki mogą pojawić się w przebiegu biegunki rotawirusowej.
Dużo rzadzszą, ale bardzo poważną przyczyną, objawiającą się m.in. nagle występującą wysoką gorączką z drgawkami i zaburzeniami świadomości są zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub zapalenie mózgu.
Po szczepieniu
Ryzyko wystąpienia drgawek gorączkowych może wzrastać po przyjęciu niektórych szczepionek. Na przykład po przyjęciu złożonej szczepionki przeciwko odrze, śwince i różyczce (MMR) drgawki mogą wystąpić w ciągu 8 – 14 dni od dnia szczepienia. Związane jest to nie tyle z samą szczepionką, co z możliwością wystąpienia po jej podaniu gorączki.
CZYNNIKI RYZYKA
Wiek
Jest najsilniejszym czynnikiem ryzyka. Drgawkami gorączkowymi najbardziej zagrożone są dzieci w wieku od 6 miesiąca do 5 roku życia. Napady występują bardzo rzadko u dzieci młodszych niż 6 miesięcy i mających więcej niż 4 – 5 lat. Drgawki występują u 3% dzieci w wieku pomiędzy 6 miesiącem a 5 rokiem życia.
Wywiad rodzinny
Niektóre dzieci dziedziczą rodzinną tendencję do występowania drgawek gorączkowych. Jeśli u któregoś z rodziców występowały w dzieciństwie drgawki, istnieje większe prawdopodobieństwo że wystąpią one u jego potomstwa (10%).
POWIKŁANIA
Ważną kwestię podkreślę raz jeszcze: obraz drgawek gorączkowych może wywołać bardzo silny lęk u rodziców. Na szczęście, nie prowadzą one do uszkodzenia mózgu, upośledzenia umysłowego i trudności w uczeniu się. Wystąpienie drgawek nie oznacza, że Twoje dziecko ma poważną chorobę układu nerwowego.
Drgawki gorączkowe i padaczka to zupełnie dwie różne sprawy. Około 2-3% dzieci, u których wystąpiły drgawki gorączkowe będzie chorowało na padaczkę (ale nie z powodu drgawek gorączkowych).
Najczęstszym powikłaniem drgawek gorączkowych jest możliwość wystąpienia ich nawrotu.
Ryzyko nawrotu jest większe gdy:
– dziecko miało stosunkowo niską temperaturę w czasie pierwszego napadu drgawek (np. 38`C),
– drgawki pojawiły się w krótkim czasie od momentu gdy wystąpiła gorączka,
– ktoś z najbliższej rodziny dziecka miał drgawki gorączkowe
– pierwszy napad drgawek gorączkowych pojawił się u dziecka przed 12 miesiącem życia; jeśli dziecko jest młodsze niż rok prawdopodobieństwo wystąpienia kolejnego napadu drgawek wynosi 50%; jeśli dziecko jest starsze niż rok prawdopodobieństwo wystąpienie kolejnego napadu wynosi 1/3.
CO MOŻESZ ZROBIĆ SAMEMU?
Pierwszy napad
Podczas napadu zapewnisz swojemu dziecku bezpieczeństwo jeśli położysz je na boku w miejscu z którego nie spadnie i w oddali od przedmiotów, o które może się pokaleczyć (np. na podłodze). Optymalnie, jeśli ułożysz je w pozycji bocznej ustalonej. Przytrzymuj głowę dziecka w pozycji neutralnej (nie odginaj jej ani do tyłu ani do klatki piersiowej). Nie pozwól by głowa uderzała o podłoże.
Jeśli podczas napadu drgawek dziecko robi się sine i nie oddycha, to prawdopodobnie poddusza się własnym językiem. Sprawdź czy dziecko nie ma czegoś w buzi. Jeśli ma usuń to.
Jeśli dziecko ma gorączkę rozbierz je do samej pieluszki. Na czółko możesz położyć letni kompres lub przemywać ciało gąbką z letnią woda.
Pootwieraj okna i zapewnij dostęp do świeżego powietrza.
Podaj dziecku doodbytniczo czopek z paracetamolem (zwykle dawka 10 – 15 mg/kg m.c. lub więcej jeśli tak zaleci lekarz; uwaga wątroba!).
Staraj się zapamiętać, jeśli to możliwe, która część ciała dziecka zaczyna trząść się jako pierwsza, może być to pomocne lekarzowi w zrozumieniu przyczyn napadu drgawek.
Może zdarzyć się, że drgawki gorączkowe wystąpią zanim rodzic zorientuje się, że dziecko złapało infekcję (drgawki w temperaturze 37,C).
Zwykle w ciągu kilkunastu minut po napadzie dziecko przychodzi do siebie i zachowuje się tak jak przed napadem.
Jeśli drgawki gorączkowe wystąpiły u Twojego dziecka po raz pierwszy i trwały choćby kilka sekund pilnie skonsultuj się z lekarzem. Wezwij natychmiast pogotowie ratunkowe (999). Pogotowie prawdopodobnie zabierze dziecko do szpitala w celu zbadania przez neurologa i wykluczenia ciężkich przyczyn gorączki takich jak zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
Jeśli drgawki trwały dłużej niż 5 minut, występowały razem z wymiotami, sztywnością karku, dusznością lub utratą świadomości wezwij natychmiast pogotowie ratunkowe (999).
Czego należy unikać w trakcie napadu i bezpośrednio po nim
– przytrzymywania dziecka siłą by nie trzęsło się
– karmienia, dawania czegokolwiek do buzi (w tym leków przeciwgorączkowych!)
– schładzania dziecka w wannie z zimną wodą.
Po pierwszym napadzie
Jeśli u Twojego dziecka wystąpił epizod drgawek gorączkowych dobrze przygotuj się na wystąpienie takiej ewentualności w przyszłości. Zaplanuj co być zrobił, zrobiła gdyby do tego doszło ponownie?
Przemyśl sprawę na spokojnie i spisz punkty postępowania na kartce. Kartkę możesz powiesić np. nad łóżeczkiem czy przewijakiem. Spoglądaj na nią co jakiś czas. Naucz się postępowania na pamięć.
Zaopatrz się w leki przeciwgorączkowe: paracetamol (np. Panadol) i ibuprofen (np. Nurofen, Ibum, Ibufenik). W domowej apteczce leki te powinny znajdować się zarówno w postaci zawiesiny jak i czopków. Możesz poprosić lekarza o przepisanie recepty na lek przeciwdrgawkowy (Relsed, Relanium).
Kup dobry termometr, najwygodniej elektroniczny, bezdotykowy. Przy pomocy takiego termometru można w ciągu kilku sekund zmierzyć temperaturę ciała zbliżając go do czoła czy karku. Szybki pomiar temperatury usprawni Twoje działania.
Na wypadek infekcji czy szczepienia, gdy obserwujesz wzrost temperatury zapobiegawczo podawaj paracetamol lub ibuprofen w zalecanych przez Twojego lekarza dawkach. Nie czekaj na gorączkę.
Jeśli zostawiasz dziecko z kimkolwiek (np. z babcią na kilka dni) naucz tę osobę co ma robić na wypadek wystąpienia gorączki i drgawek gorączkowych.
Zainteresuj się tematem gorączki u dzieci i poczytaj o tym.
UWAGA!!
Zastosowanie u dziecka pyralginy (metamizolu) lub aspiryny (kwas acetylosalicylowego) jest zabronione. Po pyralginie może dojść, do poważnego uszkodzenia szpiku kostnego (agranulocytozy). Po aspirynie może wystąpić groźny dla życia zespół Reye`a.
DIAGNOSTYKA
W zależności od danych zebranych podczas wywiadu i wyniku badania fizkalnego lekarz może nie zlecić żadnego badania lub zlecić badania dodatkowe takie jak np. morfologia krwi, badanie ogólne moczu.
Jeśli lekarz podejrzewa zakażenie ośrodkowego układu nerwowego koniecznością może być wykonanie punkcji lędźwiowej (po odpowiednim znieczuleniu lekarz wprowadza igłę w dolnej części pleców dziecka w celu pobrania do zbadania próbki płynu mózgowo-rdzeniowego ). Badanie to, w niektórych sytuacjach pozwala określić możliwą przyczynę gorączki i napadów drgawek.
Elektroencefalogram (EEG) wykonuje się w sytuacji gdy dziecko miało drgawki gorączkowe złożone. W przypadku drgawek gorączkowych prostych badanie to jest zbędne.
LECZENIE
Wczesne podawanie paracetamolu lub ibuprofenu u dziecka, u którego uprzednio wystąpiły drgawki może obniżyć szybciej gorączkę, ale niestety nie zapobiega w pełni wystąpieniu kolejnego napadu.
Dawkowanie leków przeciwgorączkowych powinno mieć miejsce na podstawie masy ciała dziecka, a nie jego wieku!
Nie zaleca się profilaktycznego podawania leków przeciwpadaczkowych takich jak kwas walproinowy, fenobarbital czy karbamazepina w celu zapobiegania drgawkom gorączkowym.
Lekarz może przepisać receptę na diazepam:
– Relsed – mikrowlewki doodbytnicze, do przerywania napadu drgawek gorączkowych
– Relanium – zawiesina doustna mogąca zmniejszyć ryzyko wystąpienia drgawek w czasie wysokiej gorączki (podanie do roważenia zapobiegawczo gdy bardzo wysoka gorączka nie spada po paracetamolu i ibuprofenie).
Diazepam ma wiele działań niepożądanych takich jak np.: trudności ze snem, drażliwość, nadpobudliwość. W związku z tym jego użycie powinno być zawsze dobrze przemyślane.
***
Mam nadzieję, że udało mi się przybliżyć Ci temat drgawek gorączkowych.
Pozdrawiam zdrowo!
Konrad Kokurewicz
***
Znasz już mojego darmowego ebooka o przeziębieniu? Jest w nim zawartych sporo informacji o tym jak radzić sobie z goraczką. Pobierz go za darmo z ramki po prawej stronie.