Jeśli jesteś młodą, zdrową osobą i na co dzień nie zajmujesz się medycyną, to prawdopodobnie jeszcze nigdy o tym badaniu nie słyszałeś. Badanie czasu protrombinowego (PT) z oznaczeniem wskaźnika INR najczęściej wykonuje się w celu monitorowania skuteczności działania leków przeciwkrzepliwych, takich jak warfaryna czy acenokumarol.
Jeśli Twoja babcia ma wszczepioną sztuczną zastawkę serca, lub ktoś z rodziny ma np. migotanie przedsionków, to bardzo prawdopodobne, że każdego miesiąca lekarz zleca mu oznaczanie PT/INR, żeby sprawdzić czy „krew jest za rzadka, czy za gęsta.”
Jeśli obiło Ci się o uszy, że ktoś narzeka, że co miesiąc musi chodzić na pobieranie krwi w celu oznaczenia PT/INR, to spraw przyjemność tej osobie i wydrukuj dla niej ten artykuł.
Interpretacja wyniku badania czasu protrombinowego i wyliczanego na jego podstawie wskaźnika INR może przyprawiać o ból głowy. Długotrwałe monitorowanie wskaźnika INR wymaga dużo cierpliwości zarówno ze strony Pacjenta jak i lekarza. O co w tym wszystkim chodzi?
Czas protrombinowy (PT) pozwala ocenić jak szybko krzepnie krew. Badanie polega na pobraniu próbki krwi z żyły łokciowej (najczęściej).
Protrombina jest białkiem produkowanym przez wątrobę. Główną funkcją protrombiny jest ułatwianie krzepnięcia krwi.
Podczas krzepnięcia (np. kiedy skaleczysz się w palec) protrombina zmienia się w trombinę. Czas protrombinowy, to czas w jakim zachodzi zmiana protrombiny w trombinę, lub upraszczając, to czas w jakim z krwi robi się skrzep.
Wskazania
Jak już wcześniej napisałem, najczęstszym wskazaniem do oznaczania PT/INR jest monitorowanie skuteczności działania leków przeciwkrzepliwych (zapobiegających powstawaniu zakrzepów w organizmie).
Innymi częstymi wskazaniami są:
– ocena zdolności krwi do krzepnięcia (w przypadku podejrzeń o nieprawidłowe działanie układu krzepnięcia)
– ocena funkcji wątroby (podejrzewając problem związany z wątrobą zleca się dodatkowo inne próby wątrobowe np. AlAt, AspAt)
– przed zabiegiem operacyjnym (np. usunięcie zęba, wstawienie endoprotezy stawu biodrowego) celem oszacowania ryzyka zakrzepicy i/lub krwawienia.
Jak wygląda badanie?
Czas protrombinowy bada się z próbki krwi pobranej z żyły łokciowej. Krew jest pobierana poprzez specjalną igłę wkłutą w światło żyły.
Osoba pobierająca krew może poprosić Cię o rozebranie się od pasa w górę lub o podwinięcie rękawa, żeby możliwe było pobranie krwi.
Na ramię zakłada się stazę (opaskę uciskową) i poleca Pacjentowi zaciskać pięść. Czynności te powodują, że do żyły napływa więcej krwi i łatwiej jest się w nią wkłuć. Po wkłuciu igły (wenflonu) odkręca się specjalną nakrętkę i „nakręca” na jej miejsce próbówkę do której spływa krew. Osobie wprawionej w pobieraniu krwi powyższe czynności zajmują kilka minut.
Tuż po po pobraniu krwi, powinieneś dostać kawałek gazy w celu przyłożenia na miejsce wkłucia. Miejsce wkłucia należy lekko przyciskać przez około minutę, aż ustanie krwawienie.
Pobrana krew zostaje wysłana do laboratorium na badanie. Jeśli laboratorium jest na miejscu, to wyniki powinny być dostępne w ciągu kilku godzin. Jeśli krew jest wysyłana gdzieś dalej, to oczekiwanie na wynik może potrwać do kilku dni.
Istnieje możliwość zbadania PT i INR na podstawie próbki krwi pobranej z opuszki palca (podobnie jak bada się stężenie cukru). Na chwilę obecną w Polsce badanie to wykonuje się niestety w niewielu miejscach (koszty).
Powikłania
Badanie czasu protrombinowego jest badaniem bezpiecznym. Po pobraniu krwi z żyły może powstać siniak w miejscu wkłucia igły. Podczas wkłuwania i wyciągania wenflonu może pojawić się niewielki ból lub uderzenie gorąca. Jeśli jesteś osobą wrażliwą na widok krwi, to najlepiej nie patrz na to, co dzieje się wokół Twojego ramienia. Możesz skierować głowę i wzrok w inną stronę i pomyśleć o czymś przyjemnym np. o Twoich najlepszych w życiu wakacjach.
Wyniki
Wyniki badania zwykle przedstawiane są na dwa sposoby.
Czas protrombinowy w sekundach
Jest to czas potrzebny by dana próbka krwi skrzepła in vitro (poza organizmem). W zależności od odczynnika i metody jaką zastosowano w laboratorium czas krzepnięcia może być różny. Prawidłowy wynik waha się między 10 – 12 sekundami.
Wartości wyższe niż norma świadczą, że krew krzepnie dłużej niż zwykle. Wartości niższe oznaczają, że krew krzepnie szybciej niż powinna.
Czas protrombinowy jako INR (międzynarodowy współczynnik znormalizowany)
Pozwala na ocenę krzepliwości niezależnie od odczynnika i metody jaką zastosowano w laboratorium.
Norma INR dla osób zdrowych, nie leczonych lekami przeciwkrzepliwymi to 0,9 – 1,3
Osoby przyjmujące leki przeciwkrzepliwe norma zwykle: 2 – 3
Osoby z wysokim ryzykiem wystąpienia zakrzepicy norma: 2,5 – 3,5
Przyczyny wydłużonego czasu krzepnięcia. Podwyższony INR (krew krzepnie wolniej, większe ryzyko krwawienia)
– leki przeciwkrzepliwe: warfaryna, acenokumarol, heparyna, kwas acetylosalicylowy (aspiryna)
– statyny (atorwastatyna)
– niesteroidowe leki przeciwzapalne (ibuprofen, ketoprofen)
– leki na nadkwasotę
– chinidyna – lek stosowany w leczeniu malarii
– antybiotyki – niektóre
– allopurinol – lek stosowany w leczeniu dny moczanowej
– chemioterapia (leczenie nowotworów)
– niedobór witaminy K
– choroby wątroby
– białaczka
– mocznica
– niedokrwistość złośliwa
– anyż
– imbir
– miłorząb japoński (Ginkgo biloba)
– czosnek
– witamina E
– rumianek
Przyczyny skróconego czasu krzepnięcia. Obniżony INR (krew krzepnie szybciej, większe ryzyko zakrzepu)
– suplementy zawierające witaminę K (preparaty witaminowe!)
– przyjmowanie estrogenów (doustne środki antykoncepcyjne, hormonalna terapia zastępcza)
– gryzeofulwina – lek przeciwgrzybiczy
– difenhydramina – lek przeciwhistaminowy
– trombofilia
– zapalenie żył, zakrzepica
– okres okołoporodowy
– spożywanie pokarmów bogatych w witaminę K: wątróbka, groch, brokuły, kalafior, szpinak, zielona herbata, kapusta włoska, rzepa, produkty zawierające soję
– koenzym Q10
– żeń-szeń
***
Jeśli zażywasz acenokumarol lub warfarynę powinieneś wystrzegać się pokarmów wpływających na podwyższenie lub obniżenie wskaźnika INR.
Stosowanie leków przeciwbólowych takich jak ibuprofen, diklofenak, ketoprofen, czy kwas acetylosalicylowy jest częstą przyczyną rozchwiania się wskaźnika INR.
Mam nadzieję, że udało mi się przybliżyć Ci temat czasu protrombinowego oraz wskaźnika INR.
Pozdrawiam zdrowo!
Konrad Kokurewicz
Jeśli artykuł okazał się dla Ciebie przydatny dodaj proszę meduzo.pl do „Lubię to” na facebooku, niech dowie się o tym więcej osób.