Zdarza się, że jestem wzywany przez zaniepokojonych rodziców do domu, do gorączkującego dziecka. Podczas rozmowy przez telefon dowiaduję się, że: „15 miesięczne dziecko od 3 dni wysoko gorączkuje. Gorączka rano już spadła, ale za to pojawiła się na brzuchu i tułowiu różowa wysypka. Proszę niech Pan przyjedzie sprawdzić co to jest.”. Na wizycie po zebraniu wywiadu z rodzicami i zbadaniu dziecka często okazuje się, że jest to „trzydniówka”.
Definicja
Trzydniówka (gorączka trzydniowa, exanthema subitum, roseola infantum) jest łagodnie przebiegająca choroba infekcyjną.
Najczęściej chorują dzieci od 6 miesiąca do drugiego roku życia. Sporadycznie może zachorować osoba dorosła.
Gorączka trzydniowa występuje powszechnie, o każdej porze roku. Większość dzieci przechoruje ją przed wiekiem przedszkolnym (do 5 roku życia 95% dzieci przebyło zakażenie)
Synonimy: gorączka trzydniowa, trzydniówka, rumień nagły.
Finland: Vauvarokko „baby measles” (Finnish)
Greece: Αιφνίδιο εξάνθημα (sudden rash) (Greek)
Iceland: Mislingabróðir „Measles’ brother” (Icelandic)
Italy: Sesta malattia „Sixth disease” (Italian)
Norway: Fjerde barnesykdom „Fourth disease” (Norwegian)[7]
Philippines: Tigdas Hangin (Tagalog)
Singapore/Malaysia: Jia3 Ma2 假麻 „False Measles” (Chinese)
Turkey: Altıncı hastalık „Sixth disease” (Turkish)
Vietnam: sốt phát ban „Baby rash” (Vietnamese)
Objawy
Przebieg typowy: kilka dni wysokiej gorączki, spadek temperatury ciała i pojawienie się wysypki.
Nierzadko trzydniówka może przebiegać subklinicznie (czyli bezobjawowo, bez gorączki, bez wysypki, bez śladu choroby).
Gorączka
Pojawia się nagle i jest wysoka, nawet do 40`C. Najczęściej utrzymuje się od 2 do 4 dni, w rzadkich przypadkach może trwać tydzień.
Wysypka (rumień nagły)
Początkowo pojawia się na tułowiu (brzuch, klatka piersiowa, plecy). Następnie może rozprzestrzeniać się na kończyny oraz szyję i twarz (rzadko). Utrzymuje się od kilku godzin do kilku dni (zwykle 1-2 dni). Nie swędzi.
Drobne różowe lub bladoróżowe plamki, sporadycznie grudki. Wokół wykwitów mogą występować białe obwódki.
Objawy towarzyszące: zmęczenie, brak apetytu, złe samopoczucie dziecka, gardło lekko zaczerwienione (z charakterystycznymi dla trzydniówki grudkami Nagayamy), umiarkowanie powiększone węzły chłonne (szyjne i potyliczne)
Tutaj znajdziesz zdjęcia wysypki w przebiegu trzydniówki.
Przyczyny
Wirusy opryszczki typu 6 i 7 (HHV6, HHV7).
Źródło zakażenia: człowiek.
Drogi zakażenia: kontakt bezpośredni (zazwyczaj ślina członka rodziny np. na kubku z piciem).
Okres inkubacji: tydzień, dwa.
Powikłania
Drgawki gorączkowe
Zakażenie wirusami HHV6 i HHV7 jest przyczyną występowania 1/3 drgawek gorączkowych u dzieci do drugiego roku życia.
Drgawki gorączkowe pojawiają się podczas nagłego wzrostu temperatury. Zwykle wzbudzają w rodzicach przerażenie, gdyż mogą objawiać się utratą przytomności, drżeniem ramion, nóg i głowy.
Równocześnie może nastąpić bezwolne oddanie moczu i/lub stolca. Jak należy postępować w przypadku drgawek gorączkowych? Możesz przeczytać tutaj.
Zapalenie mózgu, zapalenie opon mózgowych
Występuje bardzo rzadko.
Co możesz zrobić samemu?
Zapewnij dziecku ciszę i spokój. Niech odpoczywa w łóżku (szczególnie w czasie gorączki!).
Zapobiegaj odwodnieniu i podawaj płyny, dużo płynów: woda, woda z imbirem, woda z cytryną, płyny z elektrolitami np. Orsalit, Floridral, etc.
Nie dawaj płynów gazowanych i słodzonych napojów (mogą powodować dodatkowe utrudnienia: zagazowanie, kolka jelitowa).
Zwalczaj gorączkę lekami przeciwgorączkowymi: paracetamolem i/lub ibuprofenem.
Nigdy nie podawaj dziecku kwasu acetylosalicylowego (Aspiryna, Polopiryna, Scorbolamid)!!!
Podanie popularnej aspiryny może doprowadzić do niewydolności wątroby przebiegającej z uszkodzeniem mózgu i zgonem włącznie!!!
Przemywaj dziecko gąbką namoczoną w ciepłej wodzie. Unikaj zimnej wody i lodu. Mogą wywołać niepotrzebne ddrrreeszzzcze.
Kiedy wezwać lekarza?
Temperatura >39,5`C lub gorączka źle odpowiada na paracetamol i ibuprofen
Drgawki gorączkowe
Gorączka i/lub wysypka nie znikają w ciągu 5 dni
Pogorszenie stanu ogólnego dziecka
Co może zrobić lekarz?
Zebrać wywiad i zbadać dziecko.
Zlecić badania laboratoryjne: OB, CRP, morfologia, przeciwciała klasy IgM. Zwykle w przebiegu trzydniówki badań tych się nie wykonuje. Lekarz może je zlecić w cięższych przypadkach lub gdy ma wątpliwości do do rozpoznania.
Lekarz też człowiek i może się pomylić…
Częstym błędem jest szybkie, „profilaktyczne” przepisanie gorączkującemu dziecku antybiotyku. Dziecko przyjmuje kilka dawek leku i pojawia się wysypka. Wysypka ta może być mylnie rozpoznana jako reakcja alergiczna na antybiotyk.
Różnicowanie
Choroby zakaźne przebiegające z wysypką: płonica, różyczka, odra.
Inne przyczyny gorączki.
Polekowe reakcje alergiczne objawiające się zmianami skórnymi.
Uwagi na koniec
Osoby z obniżoną odpornością (po przeszczepie szpiku czy nerki) powinny unikać kontaktu z gorączkującymi dziećmi.
Trzydniówką można zarazić się od dziecka, które nie miało wysypki.
Noworodki zwykle na trzydniówkę nie chorują. Dzieje się tak, ponieważ mają przeciwciała ochronne, które nabyły w życiu płodowym. Przeciwciała te zanikają u dzieci nieco starszych (zwykle około 6 m.ż.) i dlatego na trzydniówkę chorują najczęściej dzieci w wieku od 6 m.ż do 15 m.ż.
Rozpoznanie trzydniówki może być trudne. Pierwsze objawy są bardzo podobne do wielu innych chorób wieku dziecięcego. Jeśli dziecko ma gorączkę i nie jest to: przeziębienie, zapalenie ucha, angina lub inna często występująca przypadłość, to lekarz może zalecić Ci podawanie leków przeciwgorączkowych i czekanie na pojawienie się wysypki.
Po przebyciu trzydniówki większość dzieci w ciągu tygodnia (od czasu ustąpienie gorączki) powraca do formy sprzed choroby.
Na wypadek wysokiej gorączki zastosuj u dziecka paracetamol lub ibuprofen. Nigdy nie stosuj kwasu acetylosalicylowego i metamizolu (Pyralginy)!!!
Nie ma specjalistycznego leczenia. W bardzo ciężkich przypadkach, u osób z obniżoną odpornością rozważa się podanie gancyklowiru (silnego leku przeciwwirusowego).
Trzydniówka to choroba wywołana przez wirusa. Antybiotyki na wirusy nie działają. Więcej o tym możesz przeczytać w darmowym ebooku o przeziębieniu – do pobrania z ramki po prawej stronie.
Na trzydniówkę nie ma szczepionki. To, co możesz zrobić dla swojego dziecka, to nie narażać go na kontakt z chorym, gorączkującym dzieckiem.
Jeśli Twoje dziecko jest chore nie pozwól by odwiedzały je inne dzieci. Ryzyko zakażenia znacznie spada, gdy dziecko przestaje gorączkować i pojawia się wysypka.
Z racji na to, że trzydniówka może być wywołana przez dwa różne wirusy (HHV6 i HHV7) choroba ta może zdarzyć się dwukrotnie.
***
Mam nadzieję, że udało mi się przybliżyć Ci temat gorączki trzydniowej.
Pozdrawiam zdrowo!
Konrad Kokurewicz