W końcu pojąłem, że dla człowieka cenniejsze są sprawne kiszki niż rozum.
Henry Shaw
Jak powinno wyglądać prawidłowe wypróżnianie?
Najlepiej jeśli oddanie kału występuje regularnie każdego dnia rano. Większe znaczenie ma konsystencja stolca niż częstość wypróżnień. Uważa się, że osoba, która jeden lub dwa razy dziennie z trudem oddaje niewielką ilość twardego stolca cierpi na zaparcia. Nie stwierdza się zaparć u osoby, która co 2 -3 dni bez wysiłku oddaje prawidłowy stolec.
Co to jest zaparcie?
Z zaparciem mamy do czynienia gdy stolec pojawia się rzadziej niż 5 razy w tygodniu lub jeśli jego oddanie wymaga wzmożonego, natężonego wysiłku.
PRZYCZYNY ZAPARĆ
Zaparcia w Polsce występują powszechnie. Najczęstszą ich przyczyną jest niezdrowy styl życia (zła dieta, brak ruchu, picie małej ilości wody). Groźne i poważne choroby rzadko są przyczyną zaparć.
- Zaparcia spowodowane nieprawidłową dietą – pojawiają się gdy osoba spożywa za dużo cukru oraz za mało błonnika i wody.
- Zaparcia sytuacyjne – mogą pojawiać się w różnych okolicznościach np. niewygodna ubikacja, utrzymywanie stolca mimo potrzeby go oddania np. w trakcie podróży; występują sporadycznie i przechodzą gdy zmieni się otoczenie.
- Za mała aktywność fizyczna – sprawa szczególnie dotyczy osób starszych.
- Stres
- Opór przed wypróżnieniem spowodowany bólem – stany takie jak hemoroidy czy szczelina odbytu mogą wzbudzać lęk przed oddaniem stolca związany z bólem pojawiającym się w trakcie wypróżniania.
- Nadużywanie środków przeczyszczających
- Zespół jelita drażliwego
- Uchyłkowatość jelit
- Utrata płynów przez biegunkę lub wymioty
- Zaparcia polekowe -mogą wystąpić podczas stosowanie następujących leków: kodeina (np. w mieszankach przeciwkaszlowych), morfina, leki przeciwparkinsonowskie, niektóre leki przeciwdepresyjne, leki przeciwbólowe, leki przeciwbiegunkowe, leki przeciwhistaminowe (przeciwalergiczne), leki moczopędne (powodujące obniżenie potasu w organizmie), preparaty żelaza, blokery kanału wapniowego (werapamil), chemioterapia.
- Niedoczynność tarczycy
- Ciąża – powiększająca się macica uciska na jelita, zachodzą zmiany hormonalne
- Depresja
- Choroba Parkinsona
- Rzadkie przyczyny: hiperkalcemia, rak okrężnicy i odbytnicy, jadłowstręt psychiczny, zatrucie ołowiem, nadczynność przytarczyc, dolichocolon (nadmiernie długa okrężnica), choroba Chagasa, twardzina układowa, cukrzyca, mocznica, narkomania, nowotwór lub uszkodzenie rdzenia kręgowego; zaburzenia neurologiczne: porażenie poprzeczne, stwardnienie rozsiane, porażenie mózgowe, neuropatia anatomiczna, nerwiakowłókniakowatość, dystrofia mięśniowa.
DIAGNOSTYKA ZAPARĆ
- Wywiad i badanie fizykalne
- Badanie per rectum
- Badanie na krew utajoną w stolcu
- Kolonoskopia
- Sigmoidoskopia
- Badania diagnostyczne: morfologia, OB, ocena funkcji tarczycy, stężenie wapnia w surowicy, stężenia potasu w surowicy
WSKAZÓWKI PRAKTYCZNE
Jak zapobiegać zaparciom?
Stosuj zróżnicowaną dietę zawierająca dużą ilość błonnika i mało cukru rafinowanego.
Zrezygnuj z ptasiego mleczka, ciastek, herbatników, żelek, batoników, słodzenia herbaty i kawy. Zacznij jeść więcej razowego pieczywa, kasz, brązowego ryżu, płatków owsianych, muesli, owoców i warzyw.
Pokarmy zwiększające masę stolca w kolejności od najsłabiej do najsilniej działających: ziemniaki, banany, kalafior, zielony groszek, kapusta, sałata, jabłka, marchew otręby.
Pij dużo wody. Ile? Policzysz z wzoru znajdującego się tutaj. Kawa, herbata, słodzone napoje gazowane np. coca-cola mają efekt odwadniający! Wypróbuj herbatki ziołowe: mięta, melisa, rumianek, koper włoski.
Zrezygnuj z 3 dużych posiłków. Jedz częściej a mniej.
Jedz powoli, dokładnie przeżuwaj każdy kęs pokarmu.
Rozpoczynaj obiad od surówki. Potem dopiero jedz kolejne dania.
Wykonuj regularnie ćwiczenia fizyczne. Ruszaj się każdego dnia. Spaceruj.
Nie próbuj wygrać z naturą, wypróżniaj się kiedy czujesz potrzebę, nie powstrzymuj oddania stolca.
Co robić gdy dopadnie zaparcie?
Pij 3-4 szklanki wody dziennie więcej.
Wypróbuj picie gorących płynów, szczególnie rano.
Sięgnij po jabłka i śliwki.
Z dużą rozwagą stosuj środki na zaparcie. Przed ich użyciem najlepiej skonsultuj się z lekarzem.
Kiedy skonsultować się z lekarzem?
- Jeśli zaparcie jest nowym problem
- Pojawiła się krew lub śluz w stolcu
- Zmienia się charakter wypróżnień: zaparcia naprzemiennie z biegunką
- Stolce są cienkie, ołówkowate lub jak wstążka
- Tracisz na wadze, choć nie stosujesz diety
- Odczuwasz silny ból podczas wypróżniania
- Cierpisz na zatwardzenie ponad 10 dni
Środki przeczyszczające
Przyspieszają wydalanie stolca. Są stosowane zbyt często i bez wyraźnych wskazań.
Odradzam stosowanie tych leków w celu „oczyszczania krwi” lub odchudzania. Nie działają odtruwająco, nie obniżają trwale masy ciała.
Działanie większości leków przeczyszczających powoduje powiększenie objętości zawartości jelita i wyzwolenie fali perystaltycznej w wyniku zwiększenia wewnętrznego ciśnienia w jelicie.
W przewlekłych zaparciach konieczna jest najpierw zmiana stylu życia (odpowiednia dieta, więcej ruchu, więcej wody). Dopiero w przypadku niepowodzenia można rozważyć podanie środków przeczyszczających.
Powikłania
- Hemoroidy
- Podrażnienie śluzówki jelita grubego
- Zmiany mikroflory jelitowej
- Wypryski i ropnie na skórze
- Zaleganie mas kałowych
- Wypadanie odbytu
- Zespół leniwego jelita – w efekcie nadużywanie środków przeczyszczających
O co może zapytać lekarz?
Najważniejsze, kluczowe pytanie jakie zadaję gdy zgłasza się do mnie osoba z problemem zaparć to: Od kiedy są zaparcia? Czy są one od dłuższego czasu, czy jest to coś zupełnie nowego i pojawiły się niedawno? Pojawienie się zaparć niedawno, jako coś nowego jest sygnałem alarmowym i taka sprawa wymaga bardzo dokładnego wywiadu i diagnostyki.
- Jak długo trwają zaparcia?Jak często oddaje pan/i stolec?
- Czy miewa Pan/i uczucie niepełnego wypróźnienia się?
- Jaki kształt ma stolec?
- Czy stolec jest zmieszany z krwią?
- Czy stolec jest powleczony krwią?
- Czy ma Pan/i bóle brzucha, skurcze?
- Czu przyjmuje Pan/i jakiś nowy lek? Jakie leki na stałe?
- Co Pan/i je na co dzień?
- Jakie choroby występowały w Pana/i rodzinie?
Mam nadzieję, że udało mi sie przybliżyć Ci temat zaparć. Dziękuję za uwagę.
Pozdrawiam zdrowo!
Konrad Kokurewicz
Zapisz się na darmowy newsletter meduzo.pl i pobierz świetnego ebooka
o przeziębieniu tutaj