Ból w klatce piersiowej jest jednym z tych objawów, które wzbudzają szczególnie duże zaniepokojenie wśród pacjentów. Osoby z bólem w klatce piersiowej najczęściej obawiają się, że coś złego dzieje się z ich sercem. Tymczasem w klatce piersiowej może „boleć” nie tylko serce.

W artykule tym przedstawiam niektóre przyczyny bólu w klatce piersiowej oraz opisuję w jaki sposób można je ze sobą różnicować.

UWAGA!!! Jeśli boli Cię w klatce piersiowej skonsultuj się pilnie z lekarzem. Zaniechanie konsultacji może być groźne dla Twojego zdrowia lub życia. Poniższy artykuł w żadnym wypadku nie zastąpi wizyty u lekarza.

Artykuł miejscami może okazać się trudny do zrozumienia dla osób bez wykształcenia medycznego. Jeśli nie rozumiesz jakiegoś słowa sięgnij np. do Wikipedii.

Jeśli chcesz w ciągu kilku mimut sprawdzić czy Twoje objawy to coś groźnego przejdź na koniec tego artykułu.

PRZYCZYNY SERCOWO-NACZYNIOWE

Według medycznego piśmiennictwa przyczyny sercowo-naczyniowe stanowią około 25% bólów w klatce piersiowej.

Każdy nagły ból w klatce piersiowej należy traktować jako sercowy, dopóki sprawa się nie wyjaśni.

Ból dławicowy

Mało prawdopodobny u młodych ludzi. Umiejscowienie bólu dławicowego może być różne u różnych pacjentów. Zwykle nie zmienia się przy nawracających epizodach bólu u tego samego pacjenta.  Jeśli występuje ból o różnej lokalizacji w kolejnych epizodach, to prawdopodobnie nie jest to ból dławicowy.

Typowo zlokalizowany jest zamostkowo. Może promieniować do okolicy przedsercowej, kończyn górnych (częściej lewej), szyi i żuchwy, pleców i łopatek. Niekiedy jest odczuwalny nie jako ból tylko jako dyskomfort w rejonach ramion, szyi i żuchwy.

Ma charakter napadowy (trwa od 30 sekund do kilku minut). Jest tępy, gniotący, ściskający, rzadziej piekący. Powoduje wrażenie ucisku na klatkę piersiową – tak jakby ktoś stanął drugiej osobie butem na mostek. 

Nasila się przy wysiłku fizycznym, silnym stresie i w pozycji leżącej.

Zmniejsza się po odpoczynku lub w ciągu kilku minut po zażyciu nitrogliceryny.

Ból dławicowy powodowany jest przez niedokrwienie mięśnia sercowego pojawiające się podczas wzmożonej pracy serca.

Ból zawałowy

Może mieć różne nasilenie i charakter.

Czasami  przebiega tak nietypowo, że jest rozpoznawany nawet jako niestrawność.

Klasycznie objawia się jak ból dławicowy, z tą różnicą, że jest znacznie silniejszy, trwa dłużej i nie ustępuje po  podaniu nitrogliceryny.

Chory jest przerażony, ma poczucie zagrożenia życia, często towarzyszą temu zimne poty i duszność.

W razie wystąpienia bólu zawałowego należy natychmiast wezwać pogotowie ratnukowe (numer telefonu 999) oraz podać choremu aspirynę, co sprzyja udrożnieniu tętnic wieńcowych.

Tętniak aorty

Na rysunku po lewej stronie na czerwono zaznaczono największą tętnicę człowieka – aortę.

Poszerzenie aorty o ponad 50% w stosunku do jej średnicy nazywamy tętniakiem aorty.

Ból często nie występuje, chyba że workowate rozszerzenie stało się tak duże, ze uciska na mostek, żebra lub kręgosłup. W takich przypadkach dolegliwość, którą chorzy opisują zwykle jako świdrowanie lub palenie, może pojawiać się w okolicy zamostkowej.

W przypadku pęknięcia tętniaka występuje niezwykle silny, rozdzierający ból o gwałtownym początku umiejscowiony zamostkowo i między łopatkami. Promieniuje w kierunku brzucha, boków tułowia i kończyn dolnych. Ponadto może promieniować do karku. Nie zmienia się podczas zmiany pozycji ciała. U połowy pacjentów występuje równocześnie nadciśnienie tętnicze.

Pęknięcie tętniaka aorty jest stanem zagrożenia życia i chory musi być przewieziony natychmiast do szpitala, najlepiej na oddział chirurgiczny.

Zapalenie osierdzia

Serce umiejscowione jest w klatce piersiowej w worku zwanym osierdziem.

Gdy dochodzi do rozwoju stanu zapalnego w obrębie tego worka nazywamy to zapaleniem osierdzia.

W przebiegu zapalenia osierdzia mogą występować 3 rodzaje bólu.

Czasami dwa, a nawet 3 rodzaje bólu występują równocześnie:

– ból opłucnowy (najczęstszy) nasila się przy kaszlu i głębokim wdechu, czasami pojawia się przy połykaniu (opłucna to worek w którym znajdują się płuca)

– stały, miażdżący ból za mostkiem, naśladuje ból zawałowy

– ból zsynchronizowany z uderzeniami serca, odczuwany w okolicy przedsercowej oraz lewym barku.

Bóle zwykle nasilają się w pozycji leżącej natomiast zmniejszają na siedząco i w pochyleniu do przodu.

Wraz z dolegliwościami bólowymi często występuje gorączka, kaszel, duszność oraz w wywiadzie świeżo przebyta infekcja wirusowa.

Kardiomiopatia przerostowa

Choroba w wyniku której przerasta lewa komory serca.

Ból w przebiegu kardiomiopatii może być podobny do bólu dławicowego.  Może wystąpić w każdym wieku.

Objawami towarzyszącymi są: duszność, kołatanie w klatce piersiowej, zasłabnięcie.

Czynnikiem łagodzącym ból jest przyjęcie pozycji kucznej (rysunek po lewej) lub zażycie betablokera (leku zwalniającego pracę serca).

Nitrogliceryna może nasilić ból.

Duszność zwykle wyprzedza pojawienie się bólu.

Zespół wypadania płatka zastawki dwudzielnej

W sercu znajdują się dwa przedsionki i dwie komory. Pomiędzy lewym przedsionkiem a lewą komorą znajduje się dwupłatkowa zastawka, zwana inaczej dwudzielną lub mitralną.

Zastawka stanowi pierścień z otwierającymi się w stronę lewej komory płatkami. Jeśli płatki te pracują nieprawidłowo możemy mieć do czynienia z zespołem wypadania płatka zastawki dwudzielnej.

Ból w przebiegu tego zespołu jest bardzo trudny do odróżnienia od bólu dławicowego, ponieważ może pojawiać się w związku z wysiłkiem i może ustępować po zażyciu nitrogliceryny (rzadko).

Ból zwykle pojawia się w spoczynku i może trwać od kilku minut do kilku godzin. Często opisywany jest jako kłujący i lokalizujący się poza mostkiem.

Ból zmniejsza się w pozycji leżącej, w przeciwieństwie do bólu w chorobie wieńcowej i chorobie refluksowej przełyku, gdzie położenie się na płasko nasila ból.

Objawami współwystępującymi są: uczucie kołatania w klatce piersiowej, uczucie arytmii (nierównej pracy serca), uczucie szybkiego bicia serca oraz zawroty głowy.

***

PRZYCZYNY POZASERCOWE

Stanowią około 75% bólów w klatce piersiowej.

Ból pochodzący z przełyku – choroba refluksowa przełyku, zapalenie przełyku, kurcz przełyku

W przebiegu chorób przełyku ból może mieć charakter piekący, palący lub zaciskający.

Zwykle zlokalizowany jest w nadbrzuszu lub zamostkowo. Ból wywołany kurczem przełyku czasami promieniuje do pleców.

Czynnikiem wyzwalającym ból jest zazwyczaj spożycie obfitego posiłku, zwłaszcza bardzo gorących lub zimnych potraw czy napojów.

Ból nasila się ponadto po spożyciu alkoholu, podczas schylania i w pozycji poziomej (może wybudzić ze snu).

Nie ma związku ze wzmożonym wysiłkiem fizycznym.

Możliwe objawy towarzyszące to: zgaga, uczucie cofania się treści pokarmowej z żołądka do przełyku, kaszel, chrypa, gorzki smak w ustach.

Sporadycznie ból ten może być bardzo silny i naśladować zawał serca.

Może ustąpić po przyjęciu nitrogliceryny.

Jeśli dokucza Ci refluks, to zapoznaj się z moim obszernym wpisem dotyczącym tej choroby

Uwięźnięcie gazów w zgięciach okrężnicy

Zaznaczona na rysunku okrężnica ma dwa zgięcia. Zgięcie wątrobowe po prawej stronie i zgięcie śledzionowe po stronie lewej.

Podczas przechodzenia treści pokarmowej w zgięciach tych mogą utknąć gazy lub masy kałowe. Może powodować to dolegliwości w postaci bólu w klatce piersiowej, bólu brzucha z towarzyszącym zwykle wzdęciem i wiatrami.

Ulgę przynosi oddanie gazów. Ból nasilają: schylanie się, noszenie ciasnej odzieży i przyciąganie uda do klatki piersiowej.

Ból w przebiegu zapalenia tchawicy i zapalenia oskrzeli.

W przebiegu infekcji dróg oddechowych przebiegających z uporczywym kaszlem po kilku dniach kasłania pojawia się za mostkiem i w okolicach łuków żebrowych tępy ból. Przyczyną tego bólu jest nadwyrężenie mięśni międzyżebrowych i podrażnienie okostnej żeber i mostka.

Ból nasila się podczas kaszlu. Pacjentom tłumaczę, że podczas kaszlu używają mięśni, które na co dzień nie pracują tak intensywnie. Po kilku dniach treningu kaszlowego pojawiają się w tych mięśniach zakwasy i stąd boli.

Równoległe mogą występować: gorączka, uczucie osłabienia, ból gardła, katar.

Ból wycofuje się po przebyciu inekcji, gdy zmniejsza się natężenie kaszlu.

Kamica żółciowa. Zapalenie pęcherzyka żółciowego.

Kamienie w pęcherzyku żółciowym mogą powodować napady kolki żółciowej.

Ból jest nagły, gwałtowny, zmienny w różnych napadach. Zwykle wychodzi z prawego podżebrza lub nadbrzusza, może promieniować do tyłu, poniżej prawej łopatki, bądź do barków (zarówno prawego jak i lewego).

Nasila się po spożyciu obfitych posiłków, w szczególności gdy są one tłuste.

Może ustąpić po nitroglicerynie.

Objawami towarzyszącymi mogą być: gorączka, ból w nadbrzuszu, nudności, wymioty.

Ból pochodzenia kręgosłupowego.

Może być ostry, kłujący lub przeszywający. Ma charakter przemijający i nie ustępuje całkowicie w spoczynku.

Czasami pojawia się po długotrwałym przebywaniu w pozycji leżącej np. rano po przebudzeniu.

Ból powodowany jest przez dysfunkcję dolnej części odcinka szyjnego lub górnej części odcinka piersiowego kręgosłupa.

Promieniować może do każdej części klatki piersiowej.

Bywa mylnie uznawany za ból pochodzenia sercowego szczególnie jeśli promieniuje do okolicy zamostkowej.

Zwykle trwa tylko kilka sekund. Wzmaga się podczas zmiany pozycji ciała, podczas wykonywania określonych ruchów coraz przy głębokim wdechu. Nasila się przy kaszlu i kichaniu.

Dysfunkcja stawów kręgosłupa piersiowego stanowi najczęstszą przyczynę bólu tylnej części klatki piersiowej.

Zapalenie płuc

Ból narasta w ciągu kilku dni lub godzin. Może być silny, uporczywy i ostry.

Nasila się podczas oddychania.

Współistnieją: gorączka, utrudniony oddech, duszność, niepokój, kaszel, rzadko krwioplucie.

W przebiegu zapalenie płuc Covid-19 dodatkowo mogą pojawić się: zaburzenia węchu i objawy ze strony przewodu pokarmowego np. biegunka, ból brzucha.

Zapalenie opłucnej

Opłucna jest to przestrzeń pomiędzy płucem a ścianą klatki piersiowej.

Stan zapalny w opłucnej może wystąpić np. w przebiegu zapalenia płuc czy przez naciek guza nowtworowego.

Ból często pojawia się nagle. Lokalizuje się w jednym miejscu – zwykle w bocznej części klatki piersiowej.

Ma charakter stały. Może zaostrzać się przez kichnięcie, kaszlnięcie i nabranie głębokiego wdechu.

Nie promieniuje. Opisywany jest jak dźganie nożem.

Objawy towarzyszące: duszność, kaszel, krwioplucie, gorączka.

Zator płucny

Jest to zamknięcie światła tętnicy płucnej spowodowane materiałem zatorowym, najczęściej zakrzepem.

Stopień nasilenia dolegliwości może być różny w zależności od średnicy zaczopowanego naczynia, naczyń.

Ból często jest nieobecny, krótkotrwały lub nasilający się przy oddychaniu.

Ustalenie rozpoznania na podstawie objawów klinicznych może być trudne, zwłaszcza jeśli chory uskarża się jedynie na duszność bez bólu.

W ciężkich przypadkach przebieg choroby może być bardzo gwałtowny: nasilająca się duszność, przyspieszenie liczby oddechów, wstrząs, uczucie silnego lęku, sinica, zlewne poty, omdlenie.

Przy opisanych objawach należy natychmiast wzywać pogotowie ratunkowe, bo chora osob walczy z czasem o życie.

Ryzyko zatorów jest zwiększone u osób z żylakami, zakrzepicą żył kończyn dolnych, unieruchomionych, po operacjach, wypadkach komunikacyjnych oraz u kobiet przyjmujących doustną antykoncepcję hormonalną.

Nadciśnienie płucne

Ból może być nie do odróżnienia od bólu dławicowego. Określany jest zwykle jako tępy, gniotący ból zamostkowy nasilający się przy wysiłku, zmniejszający się po odpoczynku lub przyjęciu nitrogliceryny.

Promieniowanie możliwe jest do obu ramion, częściej prawego.

Odma opłucnowa

Płuca otoczone są workiem zwanym opłucną.  W sytuacji gdy dojdzie do uszkodzenia tego worka, np. przez przedziurawienie płuca, dostają się do niego powietrze lub inne gazy.

Wtargniecie gazów do opłucnej nazywamy odmą opłucnową (pneumothorax – pneumo: powietrze; thorax: klatka piersiowa).

Odma opłucnowa jest stanem zagrożenia życia i wymaga szybkiej interwencji chirurgicznej.

Objawia się nagłym wystąpieniem bólu z towarzyszącą dusznością, uczuciem „ciasności” w klatce piersiowej, nasilającym się podczas oddychania.

Ból może być odczuwany w każdej okolicy klatki piersiowej, zarówno za mostkiem jaki i nieco częściej z boku klatki piersiowej.

Bóle mięśniowe po naderwaniu i naciągnięciu mięśni

Mają zwykle charakter ostry i kłujący. Mogą być odczuwane jako stałe pobolewanie.

Zazwyczaj nasilają się w określonych ruchach ciała, podczas napinania mięśni, głębokich wdechów, kichania i kaszlu.

Zapalenie chrząstek międzyżebrowych (zespoł Tietza), zapalenie mięśni międzyżebrowych

Często występują u dzieci. W zapaleniu chrząstek żebrowych lub zapaleniu mięśni międzyżebrowych ból zlokalizowany jest w miejscu przyczepu żeber do mostka lub w przestrzeniach międzyżebrowych.

Choroby te stanowi częstą przyczynę bólu przedniej ściany klatki piersiowej. Ból nasila się podczas palpacji (dotyku) mostka i/lub żeber oraz wdechu. Może być kłujący.

Rak płuc

Ból w klatce piersiowej i barkach występuje u około 25-50% chorych w zaawansowanych stadiach choroby.

Jest skutkiem naciekania przez raka płuc ściany klatki piersiowej, żeber lub kręgosłupa.

Ból może mieć charakter opłucnowy, nasilający się wraz z oddychaniem lub stały.

Objawy towarzyszące: kaszel, krwioplucie, chudnięcie, utrudniony oddech, brak apetytu, postępujące zmęczenie.

Zapalenie trzustki

Dolegliwości bólowe mogą być bardzo silne, zwykle zlokalizowane są w środkowej i górnej części brzucha. Mogą promieniować do kręgosłupa.

Gorączka, nieprzynoszące ulgi wymioty, wzdęcie brzucha to możliwe objawy towarzyszące.

Chora osoba odczuwa mniejszy ból w pozycji siedzącej lub skulonej.

Choroba wrzodowa

Dolegliwości zwykle występują w nadbrzuszu i  okolicy przedsercowej, niekiedy mogą promieniować do klatki piersiowej. Nasilają się po ostrych, smażonych posiłkach, spożyciu alkoholu i w silnym stresie.

Półpasiec

Choroba zakaźna powodowana przez ten sam wirus co ospa wietrzna (wiatrówka).

Objawia się wysypką pojawiającą się tylko po jednej stronie ciała. W sytuacji gdy pojawi się wysypka rozpoznanie choroby nie sprawia trudności.

Zanim pojawi się wysypka mogą być obecne dolegliwości bólowe o charakterze rozlanego, miejscami piękącego bólu.

Ból nasila się w silnym stresie.

Zmiana pozycji ciała nie ma wpływu na jego nasilenie.

Mogą współwystępować: osłabienie, rozbicie, stan podgorączkowy.

Przyczyny psychogenne

Ból może pojawić może się w przebiegu nerwicy, depresji czy napadu lęku panicznego.

Może być umiejscowiony w każdej części klatki piersiowej. Częstą lokalizację stanowi lewa okolica podsutkowa.

Ból zwykle nie promieniuje i ma charakter ciągły, kłujący, tępy. Może naśladować ból dławicowy, ale utrzymuje się z reguły przez kilka godzin lub kilka dni.

Nasila się przy zmęczeniu i napięciu emocjonalnym.

Objawy towarzyszące: uczucie utrudnionego oddechu, łatwe męczenie się, uczucie kołatania w klatce piersiowej.

Tło psychogenne bólu należy rozważyć dopiero po wykluczeniu innych przyczyn dolegliwości tj. na samym końcu przeprowadzanej diagnostyki.

***

OBJAWY ALARMUJĄCE WSPÓŁWYSTĘPUJĄCE Z OSTRYM BÓLEM W KLATCE PIERSIOWEJ

Istnieje wiele przyczyn bólu w klatce piersiowej. Niektóre z nich są łagodne, mają charakter samoograniczający się i wycofują się bez leczenia w ciągu kilku dni. Inne zaś mogą być oznaką poważnego zachorowania i prowadzić do stanu zagrożenia życia włącznie. Poniżej przedstawiam listę niepokojących objawów, które gdy pojawią się wraz z ostrym bólem w klatce piersiowej wymagają pilnej diagnostyki i oceny przez lekarza:

• zawroty głowy i omdlenie
• ból promieniujący do ramion, w szczególności do lewego ramienia i szczęki
• ból grzbietu zlokalizowany w odcinku piersiowym kręgosłupa
• silne poty, w szczególności poty wybudzające w nocy ze snu
• uczucie kołatania w klatce piersiowej
• krwioplucie
• duszność, utrudniony oddech
• ból podczas nabierania wdechu
• bladość skóry
• chudnięcie i brak apetytu.

***

Mam ból w klatce piersiowej i chcę sprawdzić czy nie jest to coś groźnego. Co robić?

Jeśli w ciągu kilku minut chcesz sprawdzić swoje objawy, dowiedzieć się jaka choroba jest najprawdopodobniej ich przyczyną oraz jak pilnie należy szukać pomocy, to możesz skorzystać z Symptomate.

Symptomate to darmowa aplikacja do diagnozowania chorób dostępna online.

Nad Symptomate we wrocławskiej firmie Infermedica od kilku lat pracuje zespół ponad 100 osób. Wśród nich jest ponad 20 lekarzy. Autor powyższego tekstu jest jednym z nich.

Jeśli chcesz sprawdzić swoje objawy, to kliknij tutaj

Pozdrawiam zdrowo!
lek. Konrad Kokurewicz
specjalista medycyny rodzinnej
konsultant medyczny Symptomate.com